Zawiłości współczesnego świata komplikują również życie tych, na których nam najbardziej zależy – naszych dzieci. Nowe zagrożenia pojawiają się regularnie zarówno w życiu realnym, jak i w Internecie. Dlatego tak ważne jest, by zdawać sobie z nich sprawę i przeciwdziałać już u zarania.
Eurosieroctwo, grooming, czy cyberprzemoc to tylko niektóre z problemów, z którymi mierzą się najmłodsi, a zagrożeń tych jest znacznie więcej. Ochrona swoich dzieci przed takimi niebezpieczeństwami jest rzecz jasna zadaniem rodziców, ale nie można ich pozostawiać samych na tym polu. W istocie dużo lepsze efekty możemy osiągnąć wspólną pracą w szkołach, gdzie do wielu incydentów dochodzi na co dzień. Zyskanie świadomości na temat współczesnych zagrożeń to pierwszy i kluczowy krok, żeby pomóc dzieciom, jak również całym rodzinom i społecznościom.
Nasi eksperci edukacji prawnej, od lat uświadamiają zasady odpowiedzialności nieletnich. Warsztaty, które prowadzą to działania profilaktyczne, mające na celu budowanie bezpiecznej szkoły, bezpiecznego otoczenia dziecka. Dzięki tym spotkaniom mają bliski kontakt ze szkołami, rodzicami i samymi uczniami. Stale obserwują pojawianie się nowych zagrożeń i opracowują metody ochrony przed nimi.
Autorka programu edukacji prawnej w szkołach i prowadząca takie spotkania uświadamiające, sędzia w stanie spoczynku Anna Maria Wesołowska, tak opisuje obecną sytuację:
Wcześniej dzieci znały granice, bo były wartości, nie było gier, w których możesz kogoś skrzywdzić i „idziesz dalej”. Człowiek się nie otrząśnie, jak go skopiesz. Dawniej złe wzorce nie były tak wszechobecne, były bardziej szanowane wartości rodzinne. Dzisiaj te wartości w wielu rodzinach nadal są, tylko że dziecko przez dom przemyka, dziecko z tych wartości nie czerpie. (Źródło)
Jak bardzo skomplikowane są dzisiejsze zagrożenia, pokazuje poniższa lista, w której zebraliśmy tylko najważniejsze problemy omawiane na warsztatach.
Tak zwany „grooming”, czyli uwodzenie dziecka w celu późniejszego wykorzystania seksualnego to jedno z największych zagrożeń. Niestety ułatwiona ekspozycja nieletnich na treści związane z seksem wpływa na zwiększenie ich zainteresowania tym tematem i zmniejszanie wrażliwości na cudze emocje. Dzieci są nie tylko narażone na wykorzystanie ich podatności na manipulację, ale coraz częściej sami stają się sprawcami przestępstw na tle seksualnym ze względu na nieznajomość prawa.
„Cyberprzemoc” jest z kolei rodzajem przemocy prowadzonej z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych, takich jak telefony komórkowe i Internet. Z racji, że współcześnie dzieci są mocno zanurzone w świecie cyfrowym, doświadczają wielu różnych zagrożeń z tym związanych takich jak nękanie, szantażowanie, publikowanie ośmieszających materiałów czy podszywanie się. Niestety w ogromnej mierze zawodzi tutaj ocena, gdzie leży granica pomiędzy „niewinnym” żartem a przestępstwem.
Wciąż znacznym problemem jest korzystanie przez nieletnich z używek. Martwi nie tylko dostęp do alkoholi i wyrobów tytoniowych, ale też do substancji nielegalnych. Dzieci niestety wciąż często nie mają świadomości, w którym momencie popełniają przestępstwo. Nie wiedzą, że już częstowanie alkoholem nieletnich podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do dwóch lat. Za wytyczne do postępowania uznają natomiast bardziej zachowania swoich rówieśników.
Innym współczesnym zagrożeniem dla dzieci jest „eurosieroctwo”, czyli erozja relacji rodzinnych związana z migracją jednego lub obojga rodziców. Zazwyczaj migracje te mają charakter ekonomiczny i są krótkotrwałe, ale ich skutki dla najmłodszych mogą być widoczne jeszcze długo. Będzie to między innymi zachwianie struktury społecznej rodziny, a nawet zaniedbanie, które mogą doprowadzić do interwencji sądu opiekuńczego.
Procesy rozwodowe również odciskają swoje piętno na dzieciach. Najmłodsi są nieraz wykorzystywani przez rodziców w celu zapewnienia sobie lepszej pozycji negocjacyjnej na sali sądowej, a w przypadkach, w których sąd uzna to za zasadne, bywają też włączani w sam proces. Pogłębia to niestety poczucie osamotnienia dzieci i może wpłynąć na wzrost zachowań ryzykownych, mających na celu zwrócenie uwagi na siebie.
Fot. belskduzy24.pl – niezależny portal informacyjny mieszkańców gminy Belsk Duży
Powyższe problemy mogą nas, rodziców i wychowawców, przytłaczać, ale istnieją metody radzenia sobie z nimi. Jednym z pierwszych kroków powinna być edukacja prawna dzieci i młodzieży, stanowiąca ważną profilaktykę. Pozwoli im ona lepiej zrozumieć, jakie czyny są karalne, których muszą się wystrzegać i przed którymi są chronione. Dotyczy to zarówno zagrożeń płynących ze strony rówieśników, nieznajomych dorosłych, ale też domowników. Niezbędne jest także, by rozumiały, które ich działania naruszają dobro innych osób. Edukacja prawna w szkołach daje nam zatem możliwość wychowania odpowiedzialnych młodych obywateli.
Może się wydawać, że taka tematyka nie przyciągnie uwagi uczniów, jednak sędzia Anna Maria Wesołowska wie doskonale jak wykorzystać gry i zabawy do przekazywania tak specjalistycznej wiedzy. Jedną z metod jest odgrywanie rozprawy na sali sądowej na przykładzie konkretnego przewinienia. Pomaga to nie tylko zwizualizować sobie konsekwencje czynów karalnych, ale też zrozumieć jak ważną rolę pełnią sądy w zapewnianiu bezpieczeństwa obywatelom.
Bardzo ważne jest również edukowanie kadry nauczycielskiej oraz rodziców na temat ich obowiązków wobec podopiecznych. Szkolenia z postępowania w razie zauważenia postępującej demoralizacji dziecka pełnią bardzo istotną funkcję w systemie ochrony najmłodszych przed zagrożeniami. Sygnałami, na które zwracamy szczególną uwagę, są między innymi wagary, palenie papierosów, spożywanie alkoholu lub narkotyków.
W końcu decydującym elementem są mediacje rodzinne, gdyż bardzo często problem zaczyna się jeszcze w domu. Uzdrowienie relacji pomiędzy dziećmi, a ich rodzicami i rodzeństwem jest zazwyczaj procesem bardzo delikatnym, lecz bez przełamania tych barier trudno oczekiwać gruntownej zmiany.
Rodzice, którzy przychodzą na te spotkania, mają łzy w oczach. Jest totalna cisza. Nie krzywdzimy dzieci dlatego, że chcemy. Nie robimy tego intencjonalnie. Tylko brakuje nam wiedzy. Dlatego tak ważna jest edukacja – mówi sędzia Wesołowska.
Ochrona naszych podopiecznych nie ogranicza się zatem do samych zainteresowanych, ale wychodzi szeroko w cały system zależności w ich życiu. Finalnie to od naszej otwartości zależy powodzenie takich działań.
W roku 2022 Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego zorganizowała, we współpracy z sędzią w stanie spoczynku Anną Marią Wesołowską, 18 spotkań w szkołach na terenie całej Polski. Dzięki nim udało się nam trafić ze swoim przesłaniem do 6735 osób. Byli to uczniowie, kadra pedagogiczna, ale i również przedstawiciele władz miasta, gminy, kuratorzy, policjanci i pracownicy służb pomocowych.
W miastach, miasteczkach, gminach, w których byłam, już są efekty wprowadzenia nowych form edukacji prawnej. Lekcje wychowawcze w sądzie, kąciki prawne, skrzynki korczakowskie przynoszą efekty. Władze nie muszą ciągle naprawiać przystanków, zbitych lamp, ludzie nie stoją już z butelką piwa na ulicy, bo się wstydzą, wiedzą, że to jest wykroczenie. Wiedzą na przykład, że jak dajesz dziecku alkohol, to rozpijasz małoletniego, a więc popełniasz przestępstwo – mówi sędzia Wesołowska. (Źródło)
Dwa cele przyświecają organizacji tych spotkań. Pierwszym jest upowszechnienie wiedzy na temat nowych zagrożeń oraz form przemocy wobec nieletnich. Drugim natomiast wskazanie możliwości eliminowania tych zagrożeń poprzez wczesną profilaktykę oraz współpracę rodziców z placówkami oświatowymi. Ponadto omawiane są zasady odpowiedzialności dzieci i młodzieży, relacje rodziców ze szkołą w przypadku problemów oraz rola mediacji w placówkach edukacyjnych. Program takiego spotkania może być dostosowany do potrzeb danej placówki.
Jeśli są państwo zainteresowani takimi spotkaniami, zapraszamy do zapoznania się ze szczegółami pod tym linkiem: współczesne zagrożenia.
